Kruszyniany to niezwykła wieś. 340 lat temu zamieszkali w niej Tatarzy, później pojawili się też prawosławni, katolicy, Żydzi. Do dziś przetrwała jako miejsce, w którym stykają się kultury, religie i zwyczaje różnych grup wyznaniowych. Nadal mieszkają w niej Tatarzy, którzy są polskimi muzułmanami. Jest w niej meczet i cerkiew. Dziś to w sumie niewielka miejscowość, kiedyś jednak była znacznie większa i stanowiła lokalne centrum dla okolicznych wsi.
Chcemy opowiedzieć szerzej ich historię i potrzebujemy Twojej pomocy!
Meczet współcześnie, fot. Kaja Kojder
Kim jesteśmy?
Jesteśmy etnografkami i etnografami działającymi w Stowarzyszeniu “Pracownia Etnograficzna”. Lubimy rozmawiać z ludźmi, a każde spotkanie z drugim człowiekiem jest dla nas wyjątkowe. Podczas wywiadów etnograficznych nie zasypujemy rozmówców gradem pytań, ale uważnie wsłuchujemy się w to, co mają nam do powiedzenia. Chcemy poznać i zrozumieć ich historię. Lubimy Podlasie.
Co robimy?
Od marca prowadzimy w Kruszynianach i wśród osób z nimi związanych badania etnograficzne. Zbieramy stare zdjęcia, legendy, opowieści o wsi, wspomnienia. Rozmawiamy ze starszymi mieszkańcami wsi, którzy spędzili w niej całe życie, ale też z osobami, które sprowadziły się do niej niedawno, bo chciały zamieszkać właśnie tu, na Podlasiu, w wielowyznaniowych Kruszynianach.
Co zrozumieliśmy?
Słuchając mieszkańców zrozumieliśmy, że ich wieś dawniej stanowiła lokalne centrum, że było w niej wiele ważnych miejsc, z którymi wiążą się wspomnienia. We wsi można było zrobić zakupy, iść do lekarza, oddać mleko do mleczarni, wysłać list, ale także wstąpić do kubokawiarni, by obejrzeć program na jednym z dwóch telewizorów i napić się herbaty. We wsi także można było się zabawić – spotkać znajomych w barze Złota Orda czy urządzić zabawę w remizie.
Młodzież pod Barem Złota Orda, fot. ze zbiorów Bronisława Talkowskiego
Co stworzyliśmy?
Na podstawie zebranych opowieści przygotowaliśmy wystawę plenerową, która już wisi w Kruszynianach, a także publikację, opowiadającą o dawnej wsi. Stworzyliśmy także mapę dawnej wsi z opisami ważnych miejsc oraz projekt kruszyniańskich gadżetów z rysunkami z mapy, które już niedługo będzie można kupić w meczecie (a które dostaną też nasi rozmówcy w podziękowaniu za spędzony z nami czas). Wszystkie te elementy łączy spójna linia graficzna i kolorystyka (zieleń, jednoznacznie kojarząca się prawie wszystkim z Kruszynianami).
Wizualizacja publikacji
Wizualizacja mapy
Wizualizacja pamiątek z Kruszynian (magnesy)
Wizualizacja pamiątek z Kruszynian (magnesy)
I co teraz?
Teraz chcemy ze wszystkimi tymi materiałami trafić do ludzi
Kiosk Ruchu, fot. Irena Kabat, ze zbiorów Cyfrowego Archiwum im. Józefa Burszty
Na projekt dostaliśmy dotację z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Funduszu Promocji Kultury, a także z Urzędu Marszałkowskiego Województwa podlaskiego oraz z Muzeum Historycznego w Białymstoku. Wciąż jednak brakuje nam 7000 zł, aby zrealizować planowane działania.
Zebrane środki przeznaczymy przede wszystkim na druk wspomnianych materiałów i organizację spotkania z mieszkańcami, których obdarujemy publikacją i mapą ich wsi.
Makale - dzielnica Kruszynian, fot. W. Hulanicki, ze zbiorów Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków